Oidhreacht agus Caomhnú

Féadfaidh údaráis áitiúla tacú le tionscadail chun sonraí oidhreachta áitiúla a bhailiú amhail logainmneacha ceantair agus reiligí stairiúla agus iad a chaomhnú do na glúnta atá le teacht.

Féadfaidh údaráis áitiúla reiligí stairiúla a bhainistiú chun a dtábhacht stairiúil, chultúrtha agus shóisialta a chosaint agus iad a chaomhnú don todhchaí.

Féadfaidh údaráis áitiúla cláir oideachais, cuimhneacháin, athléirithe agus laethanta oscailte a reáchtáil chun feasacht ar oidhreacht áitiúil a ardú, agus chun an oidhreacht sin a chosaint agus a chaomhnú.

Féadfaidh údaráis áitiúla imeachtaí agus gníomhaíochtaí a reáchtáil, lena n-áirítear turais, aithrisí agus athléirithe chun oidhreacht na hÉireann a cheiliúradh agus feasacht uirthi a thógáil, agus tacú lena caomhnú, mar chuid den Seachtain Náisiúnta Oidhreachta.

Ullmhaíonn údaráis áitiúla taifead de struchtúir chosanta a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, ealaíne, cultúrtha, eolaíochta, sóisialta nó teicniúil ag baint leo. Féadfaidh tú ionchur a bheith agat sa taifead trí chomhairliúchán.

Ní mór duit iarratas ar dhearbhú a dhéanamh chuig an údarás áitiúil roimh ré chun oibreacha a dhéanamh ar struchtúr cosanta. Is struchtúir cosanta iad struchtúir a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, ealaíne, cultúrtha, eolaíochta, sóisialta nó teicniúil ag baint leo.

Féadfaidh údaráis áitiúla struchtúir chosanta agus tailte tadhlacha a fháil chun na struchtúir a chosaint.

Féadfaidh údaráis áitiúla faisnéis agus comhairle a sholáthar chun feasacht an phobail ar oidhreacht áitiúil a chur chun cinn agus a mhéadú.

Féadfaidh údaráis áitiúla faisnéis agus comhairle a sholáthar faoi fhionnachtana seandálaíochta, cosaint séadchomharthaí náisiúnta, stairiúla agus taifeadta, agus tionchar na forbartha ar láithreáin seandálaíochta nó gar dóibh.

Féadfaidh údaráis áitiúla cáipéisí a fhoilsiú ar láithreáin shonracha oidhreachta ailtireachta nó ar chineálacha ailtireachta chun feasacht ar oidhreacht áitiúil a chur chun cinn.

Féadfaidh údaráis áitiúla beart a dhéanamh i gcoinne úinéirí struchtúr cosanta atá i mbaol agus a bhfuil deisiúchán orthu ag teastáil. Is struchtúir cosanta iad struchtúir a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, ealaíne, cultúrtha, eolaíochta, sóisialta nó teicniúil ag baint leo.

Féadfaidh údaráis áitiúla ionaid oidhreachta a sholáthar agus tacú leo chun faisnéis áitiúil stairiúil agus chultúrtha a thaispeáint, turais threoraithe a sholáthar agus imeachtaí oidhreachta a óstáil.

Féadfaidh údaráis áitiúla coistí a bhunú agus tacú leo inar féidir le comhairleoirí agus ionadaithe ón earnáil oidhreachta oibriú le chéile chun oidhreacht seandálaíochta agus ailtireachta a chosaint.

Féadfaidh údaráis áitiúla fóraim a bhunú agus tacú leo ina n-oibríonn comhairleoirí tofa agus grúpaí pobail, deonacha agus oidhreachta le chéile chun pleananna oidhreachta a fhorbairt agus gníomhaíochtaí tosaíochta a aithint chun an oidhreacht áitiúil a bhainistiú.

Féadfaidh údaráis áitiúla tacú le grúpaí pobail agus deonacha atá ag forbairt tionscadal oidhreachta pobail trí chomhairle oidhreachta a sholáthar, tacú leo le tionscadail agus rannpháirtíocht idir geallsealbhóirí oidhreachta náisiúnta agus an pobal áitiúil a éascú.

Féadfaidh údaráis áitiúla tacú le grúpaí pobail agus deonacha agus le daoine aonair chun láithreáin oidhreachta áitiúla a fheabhsú trí chomhairle oidhreachta agus cúnamh a sholáthar le suirbhéanna ar láithreáin, tochailtí agus trí fhothracha a chobhsú.

Coinníonn údaráis áitiúla taifead poiblí ar shéadchomharthaí agus áiteanna stairiúla.

Coinníonn údaráis áitiúla taifead poiblí ar struchtúir cosanta. Is struchtúir cosanta iad struchtúir a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, ealaíne, cultúrtha, eolaíochta, sóisialta nó teicniúil ag baint leo.

Féadfaidh údaráis áitiúla oibriú le grúpaí pobail agus oidhreachta, gnólachtaí agus earnáil na turasóireachta chun tionscadail a fhorbairt chun foirgnimh agus spásanna oidhreachta áitiúla a chosaint agus áit tharraingteach a sholáthar chun cónaí agus oibriú inti agus chun cuairt a thabhairt uirthi.

Féadfaidh údaráis áitiúla turais threoraithe ar shuíomhanna oidhreachta, laethanta oscailte agus tionscnaimh le scoileanna a reáchtáil chun oidhreacht áitiúil a chur os comhair an phobail.

Féadfaidh údaráis áitiúla crainn a chur, siúlóidí foraoise agus coillearnaí a óstáil agus crainn a thabhairt saor in aisce, mar chuid de Sheachtain Náisiúnta na gCrann.

Féadfaidh údaráis áitiúla foirgnimh agus láithreáin oidhreachta a bhainistiú chun a dtábhacht stairiúil, cultúrtha agus sóisialta a chosaint agus chun a dtodhchaí fadtéarmach a áirithiú chun leasa an phobail.

Féadfaidh údaráis áitiúla taispeántais, imeachtaí agus féilte a reáchtáil chun feasacht an phobail ar ailtireacht, agus baint an phobail léi, a mhéadú.

Féadfaidh údaráis áitiúla clár oibreacha agus imeachtaí a reáchtáil chun bailte múrtha stairiúla a chosaint agus a chaomhnú.

Féadfaidh údaráis áitiúla clár poiblí de limistéir chaomhnaithe ailtireachta a choinneáil. Is ceantair chaomhnaithe ailtireachta iad áiteanna, grúpa struchtúr nó bailedhreacha a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, teicniúil, sóisialta, cultúrtha nó eolaíoch ag baint leis.

Féadfaidh údaráis áitiúla ceantar, grúpa struchtúr nó bailedhreach a ainmniú mar áit a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, teicniúil, sóisialta, cultúrtha nó eolaíoch ag baint leis. Féadfaidh tú ionchur a bheith agat sna hainmniúcháin trí chomhairliúchán.

Féadfaidh údaráis áitiúla ceantair áirithe a ainmniú mar cheantair chaomhnaithe tírdhreacha chun a saintréithe a chosaint agus a chaomhnú. Féadfaidh tú ionchur a bheith agat sna hainmniúcháin trí chomhairliúchán.

Féadfaidh údaráis áitiúla struchtúir agus tailte tadhlacha a shealbhú i Limistéir Chaomhnaithe Ailtireachta (ACAnna) chun cosaint an struchtúir a áirithiú. Is áit, limistéar, grúpa struchtúr nó bailedhreach é ACA a bhfuil spéis speisialta ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, teicniúil, sóisialta, cultúrtha nó eolaíoch ag baint leis, nó a chuireann le meas ar struchtúr cosanta.

Féadfaidh údaráis áitiúla faisnéis agus comhairle a sholáthar maidir le struchtúir stairiúla a chaomhnú agus a chosaint.

Féadfaidh údaráis áitiúla treoirlínte a ullmhú le haghaidh forbartha sa Limistéar Caomhnaithe Ailtireachta a mhíníonn oidhreacht ailtireachta agus carachtar an cheantair. Is áit, limistéar, grúpa struchtúr nó bailedhreach é Limistéar Caomhnaithe Ailtireachta a bhfuil spéis speisialta ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, teicniúil, sóisialta, cultúrtha nó eolaíoch ag baint leis, nó a chuireann le léirthuiscint ar Struchtúr Cosanta.

Féadfaidh údaráis áitiúla tionscnaimh a reáchtáil chun feasacht ar chaomhnú ailtireachta a ardú.

Féadfaidh údaráis áitiúla oibriú le húinéirí réadmhaoine chun maoiniú a fháil ón rialtas chun aghaidheanna foirgneamh a dheisiú d’fhonn an oidhreacht áitiúil a chaomhnú agus a chosaint.

Féadfaidh údaráis áitiúla, in éineacht le Fondúireacht Ailtireachta na hÉireann, rochtain a sholáthar ar fhoirgnimh a bhfuil fiúntas ailtireachta ag baint leo agus cainteanna, turais, ceardlanna agus taispeántais a eagrú, mar chuid den tionscnamh Teach Oscailte chun ailtireacht áitiúil agus dearadh uirbeach a chur os comhair an phobail.

Coinníonn agus caomhnaíonn Seirbhísí Cartlainne taifid chun iad a chosaint agus a dhéanamh inrochtana do na glúnta atá le teacht.

Féadfaidh údaráis áitiúla cartlannaí a fhostú chun cónaitheacht a ghlacadh go ceann tréimhse sonraithe ama chun a gClár Cartlannaí Cónaithe a sheachadadh.

Déanann Seirbhísí Cartlainne catalóga, treoracha taighde agus innéacsanna a fhorbairt agus a sholáthar ionas gur féidir leat cartlanna agus acmhainní a bhaineann lena gcuid taighde a chuardach.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne imeachtaí agus tionscadail a eagrú nó páirt a ghlacadh iontu gcomhpháirtíocht le comhlachtaí eile, lena n-áirítear Éire Chruthaitheach, an Clár Deich mBliana na gCuimhneachán agus cláir mhaoinithe Síochána AE. Glacann siad páirt freisin i bhféilte náisiúnta agus in imeachtaí mar Sheachtain na hOidhreachta, Seachtain na Gaeilge agus Bealtaine.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne ábhar acmhainní oideachais, rochtain ar chartlanna, cainteanna, cuir i láthair agus comhpháirtíochtaí tionscadail a sholáthar d’oideoirí agus do mhic léinn.

Féadfaidh údaráis áitiúla, in éineacht le cartlannaí cónaithe, clár imeachtaí a bhaineann le cartlanna a reáchtáil go ceann tréimhse sonraithe ama.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne cainteanna, cuir i láthair agus léachtaí a thabhairt don phobal agus do ghrúpaí staire, oidhreachta agus ábhartha eile, agus páipéir a chur i láthair ag comhdhálacha.

Faigheann agus ceannaíonn Seirbhísí Cartlainne bailiúcháin chartlainne agus glacann siad tabhartais agus taiscí chun iad a chaomhnú, a chur ar fáil do thaighdeoirí agus a chur ar taispeáint go poiblí.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne taifid phoiblí a fháil nó a cheannach nó tabhartais agus taiscí a ghlacadh chun iad a chaomhnú agus a dhéanamh inrochtana don phobal.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne faisnéis agus comhairle a sholáthar do ghrúpaí staire agus oidhreachta agus don phobal maidir le cartlanna a chaomhnú, stair áitiúil agus bailiúcháin cartlainne a bhronnadh. Úsáideann siad na meáin shóisialta agus láithreáin ghréasáin chun feasacht ar a gcuid acmhainní a ardú.

Soláthraíonn Seirbhísí Cartlainne faisnéis agus comhairle do thaighdeoirí, do mhic léinn agus don phobal maidir le cartlanna a úsáid le haghaidh taighde a bhaineann le stair áitiúil agus theaghlaigh agus le haghaidh taighde acadúil.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne leabhair, pacáistí acmhainní oideachais agus ailt a fhoilsiú chun bailiúcháin, imeachtaí stairiúla agus topaicí a thaispeáint.

Soláthraíonn Seirbhísí Cartlainne fótachóipeanna agus scanta de shleachta ó bhailiúcháin chartlainne do thaighdeoirí agus don phobal.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne seirbhísí ar líne a sholáthar amhail cartlanna digiteacha, catalóga, cuir i láthair, páipéir, agus acmhainní oideachais, teaghlaigh agus staire áitiúla.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne taifid atá i seilbh dhaoine aonair agus eagraíochtaí a mheas le seiceáil an gá iad a chaomhnú agus a chur ar fáil don phobal.

Soláthraíonn Seirbhísí Cartlainne rochtain faoi mhaoirseacht ar chartlanna do thaighdeoirí, do mhic léinn agus don phobal ar i seomra léitheoireachta tiomnaithe.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne cartlanna a choimead agus a thaispeáint chun bailiúcháin, imeachtaí stairiúla agus topaicí a thaispeáint don phobal.

Glacann Seirbhísí Cartlainne páirt i bhfeachtas feasachta cartlainne bliantúil trí imeachtaí agus gníomhaíochtaí a reáchtáil do ghrúpaí pobail, scoile agus staire, agus don phobal.

Féadfaidh údaráis áitiúla imeachtaí suntasacha stairiúla a cheiliúradh trí shearmanais nó taispeántais chomórtha a óstáil, bláthfhleasca a leagan, seirbhísí urnaí nó cuimhneacháin a reáchtáil, nó crainn a chur.

Féadfaidh údaráis áitiúla clár imeachtaí agus gníomhaíochtaí a reáchtáil chun tionscadail a dhéanamh chun imeachtaí a tharla idir 1912 agus 1922 a chomóradh mar chuid den chlár náisiúnta Deich mBliana na gCuimhneachán.

Féadfaidh Seirbhísí Cartlainne páirt a ghlacadh i gcláir náisiúnta amhail Deich mBliana na gCuimhneachán agus Cuimhneachán an Ghorta Náisiúnta chun imeachtaí suntasacha stairiúla na hÉireann a chomóradh agus a cheiliúradh.

Féadfaidh údaráis áitiúla clár poiblí de gach ordú caomhnaithe crann a choinneáil.

Soláthraíonn údaráis áitiúla faisnéis agus comhairle don phobal maidir le gnáthóga a chosaint, móinéir fiadhúlra a chur, éiceachórais a fhorbairt agus a chaomhnú, agus speicis ionracha a bhaint chun bithéagsúlacht áitiúil a chosaint.

Déanann údaráis áitiúla measúnú ar iarratais phleanála ábhartha chun an tionchar ar limistéir faoi chosaint speisialta (SPAnna) a thomhas. Cosnaíonn SPAnna éin neamhchoitianta leochaileacha, éin imirceacha agus bogaigh.

Féadfaidh údaráis áitiúla orduithe caomhnaithe a eisiúint do chrainn agus do choillearnacha chun cosc a chur ar a leagan nó a scriosadh gan chead.

Reáchtálann údaráis áitiúla tionscnaimh chun plandaí, ainmhithe agus gnáthóga fiadhúlra a chosaint mar chuid dá ngníomhaíochtaí feasachta bithéagsúlachta.

Féadfaidh údaráis áitiúla móinéir bhláthanna fiáine a chur agus moill a chur ar ghearradh féir in áiteanna poiblí chun beacha agus a bhfoinsí bia a chosaint.

Ullmhaíonn údaráis áitiúla pleananna chun bithéagsúlacht áitiúil a chosaint, a bhainistiú agus a chur chun cinn. Féadfaidh tú ionchur a bheith agat sna pleananna trí chomhairliúchán.

Féadfaidh údaráis áitiúla pleananna a ullmhú maidir le hoidhreacht áitiúil a chosaint. Féadfaidh tú ionchur a bheith agat sna pleananna trí chomhairliúchán.

Caomhnaíonn údaráis áitiúla séadchomharthaí stairiúla agus cultúrtha trí oibreacha glantacháin, tírdhreachaithe agus caomhnaithe a dhéanamh orthu.

Déanann údaráis áitiúla foirgnimh agus spásanna poiblí a dhearadh agus a fhorbairt agus foirgnimh stairiúla a athchóiriú chun leabharlanna, ionaid phobail, spásanna cultúrtha agus díol spéise oidhreachta a sholáthar.

Féadfaidh údaráis áitiúla tacaíocht airgeadais a sholáthar d’úinéirí struchtúr agus foirgneamh stairiúil chun iad a chaomhnú agus a fheabhsú chun leasa pobal agus an phobail.

Féadfaidh údaráis áitiúla tacaíocht airgeadais a sholáthar d’úinéirí foirgneamh stairiúil i gceantair chaomhnaithe ailtireachta chun deisiúcháin a dhéanamh ar fhuinneoga, doirse, dhíonta, simléir, gáitéir, ráillí agus aghaidheanna siopaí. Is ceantair chaomhnaithe ailtireachta iad áiteanna, grúpa struchtúr nó bailedhreacha a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, teicniúil, sóisialta, cultúrtha nó eolaíoch ag baint leis.

Féadfaidh údaráis áitiúla tacaíocht airgeadais a sholáthar do ghrúpaí pobail agus oidhreachta chun tionscadail a chur i gcrích a chabhróidh le hoidhreacht áitiúil a chaomhnú, a chur chun cinn agus a fheabhsú.

Féadfaidh údaráis áitiúla tacaíocht airgeadais a sholáthar do ghrúpaí pobail agus deonacha le tionscadail a dhéanamh chun imeachtaí a tharla idir 1912 agus 1922 a chomóradh mar chuid den chlár náisiúnta Deich mBliana na gCuimhneachán.

Féadfaidh údaráis áitiúla tacaíocht airgeadais a sholáthar chun struchtúir agus foirgnimh chosanta a dheisiú agus a chaomhnú i limistéar caomhnaithe ailtireachta. Is struchtúr cosanta é struchtúr a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, ealaíne, cultúrtha, eolaíochta, sóisialta nó teicniúil ag baint leis.

Féadfaidh údaráis áitiúla ranníocaíochtaí forbartha a laghdú d’úinéirí struchtúr cosanta i limistéir chaomhnaithe ailtireachta ina bhfuil an t-athchóiriú á dhéanamh ar ardchaighdeán caomhnaithe. Is ceantair chaomhnaithe ailtireachta iad áiteanna, grúpa struchtúr nó bailedhreacha a bhfuil spéis ailtireachta, stairiúil, seandálaíochta, teicniúil, sóisialta, cultúrtha nó eolaíoch ag baint leis.

Féadfaidh údaráis áitiúla pleananna a ullmhú chun láithreáin oidhreachta ar leith a chaomhnú.

Féadfaidh údaráis áitiúla oideachas oidhreachta a sholáthar do leanaí scoile agus do ghrúpaí pobail, deonacha agus oidhreachta chun a gcuid eolais agus léirthuiscint ar an oidhreacht áitiúil a mhéadú.

Féadfaidh údaráis áitiúla, i dteannta le páirtithe leasmhara eile, oiliúint a sholáthar don lucht ceirde agus do cheardaithe ar scileanna tógála traidisiúnta amhail moirtéal aoil a úsáid, deisiúcháin saoirseachta stairiúla agus siúinéireacht stairiúil.

Féadfaidh údaráis áitiúla tacú le scéim chun rochtain a thabhairt do bhunscoileanna ar speisialtóirí oidhreachta ar féidir leo oibriú le múinteoirí agus le mic léinn chun eolas ar oidhreacht áitiúil agus léirthuiscint uirthi a fhorbairt mar chuid den Scéim Náisiúnta Oidhreachta i Scoileanna.

Féadfaidh údaráis áitiúla sparánacht a dhámhachtain do mhic léinn tríú leibhéal chun taighde a dhéanamh ar ábhar oidhreachta agus a dtorthaí a dhoiciméadú do na glúnta atá le teacht.

Tacaíonn údaráis áitiúla leis na Dámhachtainí Pailneoirí Bailte Slachtmhara náisiúnta trí mhaoiniú a sholáthar i dtreo na ndámhachtainí agus trí chabhrú le grúpaí Bailte Slachtmhara gníomhaíochtaí atá cairdiúil do phailneoirí a dhéanamh ina mbailte agus ina sráidbhailte. Is cuid é seo den chomórtas náisiúnta Bailte Slachtmhara.

Féadfaidh údaráis áitiúla, i dteannta le comhpháirtithe Eorpacha, páirt a ghlacadh i dtionscadail a dhéanann iniúchadh ar a gcomhoidhreacht, agus a fhorbraíonn tuiscint níos fearr ar na naisc chultúrtha agus stairiúla eatarthu.

Féadfaidh údaráis áitiúla tuarascálacha agus faisnéis ar chaomhnú a sholáthar do ranna rialtais agus do ghníomhaireachtaí eile.

Féadfaidh údaráis áitiúla tuarascálacha agus faisnéis ar oidhreacht a sholáthar do ranna rialtais agus do ghníomhaireachtaí eile.

Bailíonn údaráis áitiúla sonraí oidhreachta agus tugann siad do ghníomhaireachtaí ábhartha iad.

Bailíonn údaráis áitiúla sonraí caomhnaithe agus tugann siad do ghníomhaireachtaí ábhartha iad.